Ngành Công tác xã hội là một lĩnh vực đặc biệt, gắn liền với việc hỗ trợ cá nhân, nhóm và cộng đồng vượt qua khó khăn, thúc đẩy công bằng xã hội và bảo vệ quyền con người. Đây không chỉ là một ngành học mà còn là một nghề mang tính nhân văn sâu sắc, ngày càng được chú trọng tại Việt Nam.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ ngành Công tác xã hội là gì, mã ngành, tổ hợp xét tuyển, chương trình đào tạo, cơ hội việc làm cũng như những tố chất cần thiết để theo đuổi nghề.
1. Ngành Công tác xã hội là gì?
Ngành Công tác xã hội là một lĩnh vực vừa mang tính học thuật, vừa mang tính thực hành nghề nghiệp, tập trung vào việc hỗ trợ cá nhân, nhóm và cộng đồng giải quyết khó khăn, cải thiện đời sống và thúc đẩy sự phát triển bền vững.
Đây là ngành học lấy con người làm trung tâm, đề cao giá trị nhân văn, công bằng xã hội và quyền con người, đồng thời sử dụng kiến thức liên ngành từ tâm lý học, xã hội học, y tế, giáo dục, đến luật pháp để can thiệp và tạo ra sự thay đổi tích cực.
Tại Việt Nam, Công tác xã hội đã được Nhà nước chính thức công nhận là một nghề chuyên nghiệp thông qua Đề án 32/QĐ-TTg năm 2010, nhằm từng bước xây dựng đội ngũ nhân viên xã hội có chuyên môn. Người học ngành này không chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu lý thuyết, mà còn trực tiếp thực hành qua các hoạt động tham vấn, quản lý ca, phát triển cộng đồng, bảo vệ trẻ em, chăm sóc sức khỏe tinh thần và hỗ trợ an sinh xã hội.
Ngành Công tác xã hội cũng có mối liên hệ chặt chẽ với các lĩnh vực như Tâm lý học, Giáo dục đặc biệt hay Y tế công cộng, giúp sinh viên mở rộng góc nhìn và phát triển năng lực làm việc trong môi trường đa ngành.
2. Mã ngành, tổ hợp xét tuyển, phương thức tuyển sinh
Ngành Công tác xã hội hiện được Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định với mã ngành 7760101, nằm trong nhóm các ngành thuộc khối Khoa học xã hội và Hành vi. Đây là mã ngành chuẩn để thí sinh tra cứu, đăng ký xét tuyển tại hầu hết các trường đại học có đào tạo ngành này.
Tùy từng trường, ngành Công tác xã hội thường sử dụng nhiều tổ hợp khác nhau để tạo cơ hội cho thí sinh, phổ biến gồm:
Các tổ hợp xét tuyển phổ biến
- C00 (Văn, Sử, Địa)
- D01 (Toán, Văn, Anh)
- A00 (Toán, Lý, Hóa) và A01 (Toán, Lý, Anh)
Ngoài ra, một số trường còn xét thêm các tổ hợp C14 (Văn, Toán, GDCD) hay C19 (Văn, Sử, GDCD) để đa dạng hóa lựa chọn cho thí sinh.
Tham khảo thêm: Danh sách các khối thi đại học mới nhất
Phương thức tuyển sinh
Hiện nay, các trường đào tạo ngành Công tác xã hội áp dụng nhiều phương thức tuyển sinh linh hoạt:
- Xét điểm thi tốt nghiệp THPT: phương thức chủ đạo tại đa số trường đại học.
- Xét học bạ THPT: dựa trên điểm trung bình lớp 12 hoặc tổng điểm tổ hợp xét tuyển.
- Xét tuyển kết hợp: ưu tiên cho thí sinh có chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế (IELTS, TOEFL) hoặc đạt giải thưởng học sinh giỏi.
- Xét tuyển qua kỳ thi đánh giá năng lực/đánh giá tư duy: ngày càng phổ biến tại các đại học lớn, giúp thí sinh có thêm cơ hội trúng tuyển.
Điểm chuẩn tham khảo
Mức điểm chuẩn ngành Công tác xã hội những năm gần đây dao động từ 16 – 22 điểm, tùy theo trường, phương thức và số lượng chỉ tiêu. Với xét học bạ, ngưỡng điểm thường từ 18 – 24 điểm.
3. Chương trình đào tạo ngành Công tác xã hội
Chương trình đào tạo ngành Công tác xã hội được thiết kế nhằm giúp sinh viên vừa nắm vững kiến thức lý thuyết, vừa có kỹ năng thực hành nghề nghiệp. Thời gian học thường kéo dài 4 năm, với sự kết hợp giữa các học phần cơ sở, chuyên ngành và thực tập bắt buộc tại cộng đồng.
Khối kiến thức cơ sở ngành
- Nhập môn Công tác xã hội
- Tâm lý học đại cương
- Xã hội học cơ bản
- Chính sách an sinh xã hội
- Pháp luật đại cương và Luật bảo vệ, chăm sóc trẻ em
Các môn học này cung cấp nền tảng để sinh viên hiểu rõ cơ chế vận hành xã hội và vai trò của nhân viên công tác xã hội trong từng bối cảnh.
Khối kiến thức chuyên ngành
- Công tác xã hội cá nhân (casework)
- Công tác xã hội nhóm (groupwork)
- Công tác xã hội cộng đồng
- Tham vấn tâm lý và kỹ năng giao tiếp
- Quản lý ca (case management)
- Công tác xã hội học đường, y tế, sức khỏe tinh thần
- Phương pháp nghiên cứu khoa học trong công tác xã hội
Thực tập và trải nghiệm thực tế
Một điểm đặc biệt của ngành Công tác xã hội là sinh viên sẽ phải tham gia thực tập/field placement tại các cơ sở như: trung tâm bảo trợ xã hội, trường học, bệnh viện, tổ chức phi chính phủ (NGOs) hoặc dự án cộng đồng. Đây là giai đoạn giúp sinh viên áp dụng kiến thức đã học để giải quyết tình huống thực tế.
Chuẩn đầu ra
- Vận dụng lý thuyết và phương pháp CTXH vào các hoạt động hỗ trợ cá nhân, nhóm và cộng đồng.
- Thực hiện tham vấn, quản lý ca và phát triển chương trình/dự án xã hội.
- Phân tích chính sách, tham gia xây dựng giải pháp an sinh xã hội.
- Làm việc độc lập hoặc phối hợp đa ngành trong lĩnh vực y tế, giáo dục, bảo vệ trẻ em và phát triển cộng đồng.
Xem thêm: Ngành Tâm lý học – Cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn cho sinh viên khối xã hội
4. Cơ hội việc làm sau tốt nghiệp ngành Công tác xã hội
Ngành Công tác xã hội được đánh giá là có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh các chính sách an sinh xã hội và hội nhập quốc tế. Sau khi tốt nghiệp, sinh viên có thể đảm nhận nhiều vị trí trong cơ quan nhà nước, tổ chức phi chính phủ (NGO), doanh nghiệp hoặc các dự án phát triển cộng đồng.
Các vị trí nghề nghiệp phổ biến
- Nhân viên công tác xã hội (Social Worker): trực tiếp hỗ trợ cá nhân, nhóm hoặc cộng đồng trong việc giải quyết khó khăn, khủng hoảng và kết nối nguồn lực.
- Cán bộ bảo trợ xã hội: làm việc tại trung tâm bảo trợ, viện dưỡng lão, cơ sở nuôi dưỡng trẻ em, hỗ trợ đối tượng yếu thế.
- Chuyên viên tham vấn và quản lý ca: đảm nhận công việc tham vấn tâm lý học đường, y tế hoặc quản lý hồ sơ ca cho bệnh nhân và thân chủ.
- Điều phối viên dự án cộng đồng: tham gia xây dựng và triển khai các chương trình vì sự phát triển cộng đồng, bình đẳng giới, bảo vệ quyền trẻ em.
- Chuyên viên chính sách xã hội: nghiên cứu, đề xuất giải pháp, tham gia xây dựng chính sách liên quan đến an sinh xã hội và phúc lợi cộng đồng.
- Giảng viên, nghiên cứu viên: giảng dạy tại các trường đại học, viện nghiên cứu về công tác xã hội, tâm lý, phát triển cộng đồng.
Mức lương và triển vọng
Mức thu nhập khởi điểm cho sinh viên ngành Công tác xã hội dao động từ 7 – 10 triệu đồng/tháng, tùy thuộc vào vị trí, kinh nghiệm và nơi làm việc. Với những vị trí tại các tổ chức quốc tế, NGO hoặc dự án hợp tác nước ngoài, thu nhập có thể cao hơn, đồng thời mở ra cơ hội học hỏi và tiếp cận môi trường làm việc chuyên nghiệp.
Trong tương lai, cùng với chính sách xã hội ngày càng được quan tâm, nhu cầu nhân lực CTXH sẽ tiếp tục tăng, đặc biệt trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, bảo vệ trẻ em và chăm sóc sức khỏe tinh thần.
Xem thêm: Ngành Giáo dục đặc biệt – Hướng đi cho những ai muốn gắn bó với cộng đồng yếu thế
5. Ai nên chọn ngành Công tác xã hội?
Ngành Công tác xã hội là sự lựa chọn phù hợp cho những bạn trẻ có tinh thần nhân văn, lòng đồng cảm và mong muốn đóng góp cho cộng đồng. Đây không chỉ là một nghề, mà còn là sứ mệnh, đòi hỏi người học có khả năng thấu hiểu, kiên nhẫn và biết cách hỗ trợ người khác vượt qua khó khăn.
Những đối tượng phù hợp với ngành này:
- Người yêu thích hoạt động xã hội, thiện nguyện: mong muốn giúp đỡ những nhóm yếu thế như trẻ em, người khuyết tật, người nghèo hoặc người già neo đơn.
- Người có khả năng lắng nghe và đồng cảm: dễ dàng đặt mình vào vị trí người khác, biết quan sát và chia sẻ.
- Người có tư duy giải quyết vấn đề: không chỉ cảm thông mà còn tìm cách kết nối nguồn lực, xây dựng kế hoạch hỗ trợ hiệu quả.
- Người kiên trì, chịu áp lực cảm xúc tốt: bởi công việc thường gắn với hoàn cảnh khó khăn, đòi hỏi sự bền bỉ và vững vàng về tinh thần.
- Người có khả năng giao tiếp và làm việc nhóm: công tác xã hội cần sự phối hợp chặt chẽ với gia đình, cộng đồng, cơ quan nhà nước và tổ chức phi chính phủ.
Nếu bạn mong muốn một nghề nghiệp vừa mang lại giá trị cho bản thân, vừa góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống xã hội, thì Công tác xã hội chính là lựa chọn đúng đắn.
Bạn cũng có thể tham khảo thêm Ngành Y tế công cộng – một ngành học có nhiều điểm giao thoa với Công tác xã hội trong việc nâng cao sức khỏe và phúc lợi cộng đồng.
6. Danh sách các trường tuyển sinh ngành Công tác xã hội
Hiện nay, ngành Công tác xã hội (mã ngành 7760101) được nhiều trường đại học, học viện trên cả nước đào tạo, nhằm cung cấp nguồn nhân lực phục vụ công tác an sinh xã hội, y tế, giáo dục và phát triển cộng đồng. Dưới đây là danh sách đầy đủ:
