Không phải ai học giỏi Sinh cũng chọn trở thành nhà khoa học. Có những người yêu thích Sinh học theo một cách khác: họ muốn giảng dạy, muốn nhìn thấy ánh mắt học sinh sáng lên khi hiểu về cấu trúc ADN, quá trình quang hợp hay hệ miễn dịch.
Nếu bạn yêu môn Sinh, có khả năng truyền đạt và mong muốn trở thành người thầy, người cô truyền cảm hứng, thì Sư phạm Sinh học chính là con đường phù hợp để bạn biến đam mê thành sự nghiệp.
1. Ngành Sư phạm Sinh học là gì?
Ngành Sư phạm Sinh học là ngành đào tạo giáo viên giảng dạy môn Sinh học ở bậc trung học cơ sở và trung học phổ thông. Đây là ngành học kết hợp giữa kiến thức chuyên sâu về Sinh học và kỹ năng sư phạm, nhằm giúp sinh viên sau khi ra trường có đủ năng lực để giảng dạy, hướng dẫn và truyền cảm hứng cho thế hệ học sinh tiếp theo.
Khác với ngành Công nghệ sinh học hay Sinh học ứng dụng, ngành Sư phạm Sinh học không thiên về nghiên cứu hay kỹ thuật mà tập trung phát triển năng lực sư phạm, xây dựng tư duy giảng dạy và khả năng truyền đạt dễ hiểu, hấp dẫn.
Ngành học này phù hợp với những bạn:
- Có niềm yêu thích thực sự với môn Sinh học và giáo dục.
- Muốn trở thành người “góp phần tạo ra người” thông qua việc dạy học.
- Muốn kết hợp giữa nghiên cứu khoa học và giáo dục trong một môi trường có tính ổn định, nhân văn và ý nghĩa.
2. Ngành Sư phạm Sinh học học những gì?
Ngành Sư phạm Sinh học không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức về tế bào, gen hay hệ sinh thái.
Sinh viên theo học ngành này sẽ được đào tạo toàn diện cả về kiến thức chuyên ngành Sinh học lẫn năng lực sư phạm, để sau khi tốt nghiệp có thể tự tin đứng lớp, tổ chức bài giảng hấp dẫn và xây dựng được mối quan hệ tích cực với học sinh.
Các nội dung chính trong chương trình đào tạo:
Kiến thức cơ bản & chuyên sâu về Sinh học
Sinh viên sẽ được học toàn diện về các lĩnh vực trong Sinh học như:
- Di truyền học
- Sinh học phân tử
- Tế bào học
- Sinh thái học
- Giải phẫu, sinh lý người và động vật
- Thực vật học
- Công nghệ sinh học cơ bản
Đây là phần nền tảng giúp người học nắm vững nội dung sẽ giảng dạy ở bậc THCS, THPT.
Kiến thức giáo dục và kỹ năng sư phạm
Bao gồm các học phần như:
- Tâm lý học giáo dục
- Giáo dục học
- Phương pháp dạy học bộ môn
- Sinh học
- Thiết kế giáo án, kế hoạch bài giảng
- Tổ chức hoạt động nhóm, trải nghiệm, thí nghiệm Sinh học
Đây là khối kiến thức cốt lõi để người học phát triển tư duy sư phạm, biết cách giảng sao cho học sinh không chỉ hiểu mà còn hứng thú với môn Sinh.
Kiến tập, Thực tập sư phạm
Sinh viên sẽ được đi kiến tập, thực tập tại các trường phổ thông từ sớm để làm quen với môi trường sư phạm thực tế. Đây là giai đoạn cực kỳ quan trọng giúp sinh viên hiểu rõ yêu cầu nghề nghiệp và rèn luyện kỹ năng nghề.
Kiến thức mở rộng
Nhiều trường hiện nay còn bổ sung thêm các môn về công nghệ giáo dục, kỹ năng mềm, ngoại ngữ chuyên ngành để sinh viên có thể thích ứng với môi trường giáo dục đổi mới, dạy học tích hợp và học trực tuyến.
3. Tố chất phù hợp với ngành Sư phạm Sinh học
Ngành Sư phạm Sinh học không chỉ dành cho những bạn học giỏi môn Sinh. Đây là một hành trình đòi hỏi người học phải có sự tổng hòa giữa kiến thức, kỹ năng sư phạm và đặc biệt là tinh thần trách nhiệm với nghề giáo. Vậy ai sẽ là người phù hợp nhất với con đường này?
Những tố chất nên có nếu bạn muốn theo đuổi ngành Sư phạm Sinh học:
Yêu thích Sinh học một cách sâu sắc
Bạn không cần phải thuộc từng loại enzyme hay nhớ hết tên loài thực vật, nhưng bạn cần thực sự tò mò, hào hứng với các hiện tượng sinh học, từ vi mô đến vĩ mô và mong muốn chia sẻ chúng với người khác.
Có khả năng truyền đạt và diễn giải dễ hiểu
Một giáo viên giỏi không nhất thiết phải nói nhiều, nhưng chắc chắn phải biết cách nói cho học sinh hiểu. Khả năng đưa kiến thức khô khan như cấu trúc ADN hay chu trình Krebs trở nên sinh động là một lợi thế lớn.
Kiên nhẫn, cẩn thận và có tinh thần hỗ trợ người khác
Giảng dạy là công việc lặp lại mỗi ngày, đòi hỏi sự bền bỉ, chỉn chu trong từng bài giảng và sự tận tâm trong từng phản hồi với học sinh.
Có tư duy khoa học kết hợp sáng tạo
Sinh học là một môn khoa học, nhưng người dạy cần biết kết hợp cả logic và sự linh hoạt để giúp học sinh dễ hiểu và ghi nhớ lâu hơn.
Ham học hỏi, không ngại đổi mới
Giáo viên giỏi là người không bao giờ ngừng học. Trong thời đại chuyển đổi số, việc biết áp dụng công nghệ, thiết kế bài giảng số, hoặc ứng dụng phương pháp dạy học tích cực là một lợi thế lớn.
Bạn đang tự hỏi mình có thực sự hợp với ngành này không? Hãy thử làm bài Trắc nghiệm tính cách nghề nghiệp Holland để hiểu rõ bản thân hơn và đưa ra quyết định phù hợp.
4. Học ngành Sư phạm Sinh học ra trường làm gì?
Một trong những câu hỏi then chốt khiến nhiều bạn trẻ đắn đo trước khi chọn ngành Sư phạm Sinh học là: “Học xong rồi làm gì? Cơ hội nghề nghiệp có rộng mở không? Có bị rơi vào tình trạng học đúng ngành nhưng không đúng việc?”
Câu trả lời là: Ngành này vẫn luôn có đầu ra, vấn đề là bạn có thực sự đủ năng lực và tâm huyết để bước vào nghề hay không.
Những vị trí công việc phổ biến sau khi tốt nghiệp:
Giáo viên Sinh học tại trường THCS, THPT
Đây là lựa chọn chính và phổ biến nhất. Bạn có thể thi tuyển vào hệ thống trường công lập hoặc ứng tuyển vào trường tư thục, quốc tế. Nếu có năng lực chuyên môn tốt và kỹ năng giảng dạy hấp dẫn, bạn sẽ luôn có cơ hội đứng lớp.
Trợ giảng, giảng viên tại đại học, cao đẳng
Nếu bạn học tiếp lên thạc sĩ hoặc tiến sĩ ngành Sinh học/Sư phạm Sinh học, bạn có thể tham gia giảng dạy hoặc nghiên cứu tại các trường đại học, viện nghiên cứu, trung tâm đào tạo giáo dục.
Biên soạn sách, giáo trình, nội dung học trực tuyến
Đối với những bạn có thế mạnh viết lách, phân tích nội dung, đây là một hướng đi rất tiềm năng. Bạn có thể cộng tác với các nhà xuất bản, nền tảng học trực tuyến, hoặc tự xây dựng khóa học của riêng mình.
Làm việc tại các trung tâm giáo dục kỹ năng hoặc khoa học
Các trung tâm STEAM, CLB khoa học cho học sinh, mô hình trại hè giáo dục,… luôn tìm kiếm những giáo viên Sinh học có tư duy mới mẻ và khả năng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
Tham gia các dự án, tổ chức phi chính phủ về giáo dục, môi trường
Sinh học có mối liên hệ mật thiết với các vấn đề môi trường, sức khỏe cộng đồng. Nếu bạn có thiên hướng hoạt động xã hội, có thể kết hợp kiến thức giáo dục với truyền thông, cộng đồng.
5. Triển vọng nghề nghiệp và cơ hội việc làm
Ngành Sư phạm Sinh học từng có thời điểm trầm lắng, nhưng trong những năm gần đây đang dần lấy lại “sức sống” nhờ vào chính sách nhà nước, xu hướng giáo dục tích hợp, và nhu cầu học Sinh học trong thời đại công nghệ sinh học phát triển mạnh mẽ. Quan trọng hơn, dù cạnh tranh ở đâu cũng có, nhưng với một người giỏi chuyên môn và có tư duy đổi mới, cơ hội luôn ở phía trước.
Bức tranh việc làm ngành Sư phạm Sinh học:
Nhu cầu tuyển dụng giáo viên vẫn tồn tại, đặc biệt ở địa phương
Nhiều tỉnh thành, đặc biệt ở vùng nông thôn, miền núi, vẫn thiếu giáo viên bộ môn Khoa học Tự nhiên, trong đó có Sinh học. Các đợt thi tuyển viên chức ngành giáo dục thường xuyên tổ chức và mở ra cơ hội ổn định lâu dài.
Trường tư thục, quốc tế, trung tâm giáo dục phát triển mạnh
Không chỉ trường công, các hệ thống giáo dục ngoài công lập cũng rất cần giáo viên Sinh học có trình độ, khả năng ứng dụng công nghệ, dạy học tích hợp (Ví dụ: Khoa học, STEAM, STEM).
Mở rộng hướng đi trong môi trường giáo dục số
Với xu thế học online, nhiều giáo viên đã tạo dựng kênh YouTube dạy Sinh, xây dựng khóa học trực tuyến, hay trở thành giảng viên freelance tại các nền tảng như Kyna, Moon, Hocmai,… Đây là hướng đi linh hoạt, thu nhập cao nếu có năng lực xây dựng thương hiệu cá nhân.
Chính sách ưu tiên và đầu tư cho ngành Sư phạm
Chính phủ hiện đang đẩy mạnh chính sách hỗ trợ ngành Sư phạm: miễn học phí, tăng chỉ tiêu tuyển dụng, nâng lương cơ sở từ 2024,… giúp tăng động lực cho người học theo đuổi nghề.
Nhưng cũng cần nhìn nhận thực tế:
- Thi biên chế vẫn là rào cản lớn nếu chỉ đủ điểm chứ không nổi bật.
- Cạnh tranh trong các trường lớn (đặc biệt tại thành phố) khá cao.
- Người học thụ động, không cập nhật phương pháp mới sẽ khó thích nghi.
Tóm lại, triển vọng nghề nghiệp của ngành Sư phạm Sinh học không hẹp, nhưng không dành cho những ai chỉ chọn vì miễn học phí. Đây là ngành dành cho người yêu nghề, có tư duy phát triển bản thân, và sẵn sàng thích ứng với thay đổi trong giáo dục hiện đại.
5. Học ngành Sư phạm Sinh học ở đâu?
Chọn được trường đào tạo uy tín là một bước đi quan trọng giúp bạn xây dựng nền tảng vững chắc cho sự nghiệp giáo dục trong tương lai.
Hiện nay, ngành Sư phạm Sinh học được đào tạo tại nhiều trường đại học công lập trên cả nước, từ các trường sư phạm trọng điểm đến các trường đa ngành có thế mạnh đào tạo giáo viên.
Các trường đào tạo ngành Sư phạm sinh học
✅ Các trường đại học ngành Sư phạm Sinh học ở miền Bắc:
| TT | Tên trường | Điểm chuẩn |
| 1 | Trường Đại học Sư phạm Hà Nội | 26.74 |
| 2 | Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 | 26.33 |
| 3 | Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên | 25.51 |
| 4 | Trường Đại học Giáo dục – ĐHQGHN | 26.58 |
| 5 | Trường Đại học Tây Bắc | 23.95 |
<✅ Các trường đại học ngành Sư phạm Sinh học ở miền Trung:
| TT | Tên trường | Điểm chuẩn |
| 1 | Trường Đại học Sư phạm Đà Nẵng | 25.12 |
| 2 | Trường Đại học Sư phạm Huế | 24.6 |
| 3 | Trường Đại học Quy Nhơn | 23.9 |
| 4 | Trường Đại học Tây Nguyên | 24.05 |
| 5 | Trường Đại học Đà Lạt | 24.25 |
| 6 | Trường Đại học Vinh | 25.25 |
✅ Các trường đại học ngành Sư phạm Sinh học ở miền Nam:
| TT | Tên trường | Điểm chuẩn |
| 1 | Trường Đại học Sư phạm TPHCM | 26.22 |
| 2 | Trường Đại học Sài Gòn | 25.16 |
| 3 | Trường Đại học Đồng Tháp | 24.86 |
| 4 | Trường Đại học An Giang | 24.98 |
Điểm chuẩn ngành Sư phạm Sinh học
Trong 3-5 năm gần đây, điểm chuẩn ngành Sư phạm Sinh học thường dao động trong khoảng 19 đến 25 điểm (thang điểm 30).
Những trường top đầu như Đại học Sư phạm Hà Nội, Sư phạm TP.HCM có điểm cao hơn, thường từ 23 điểm trở lên, trong khi các trường địa phương có thể ở mức 18-21 điểm, tạo điều kiện cho nhiều thí sinh có học lực khá vẫn có cơ hội trúng tuyển.
Các tổ hợp xét tuyển phổ biến
Ngành Sư phạm Sinh học chủ yếu xét tuyển các tổ hợp có môn Sinh học làm nền tảng. Một số tổ hợp thường gặp bao gồm:
- B00 (Toán, Hóa, Sinh): Tổ hợp truyền thống và phổ biến nhất, được nhiều trường sử dụng.
- A02 (Toán, Lý, Sinh): Phù hợp với thí sinh mạnh cả về tư duy lẫn khoa học tự nhiên.
- D08 (Toán, Sinh, Anh): Xu hướng mới, giúp mở rộng lựa chọn cho thí sinh có năng lực ngoại ngữ tốt.
- D90 (Toán, Anh, Khoa học tự nhiên): Một số trường xét tuyển thêm tổ hợp tích hợp này theo bài thi đánh giá năng lực.
Ngoài ra, một số trường đại học lớn hiện nay còn sử dụng điểm kỳ thi đánh giá năng lực của ĐHQG để xét tuyển ngành Sư phạm Sinh học, tạo thêm cơ hội cho thí sinh không muốn thi THPT theo tổ hợp truyền thống.
6. Có nên học ngành Sư phạm Sinh học không?
Đây không chỉ là một câu hỏi mang tính cá nhân, mà còn là điều mà hàng nghìn học sinh, phụ huynh, thậm chí cả xã hội luôn trăn trở: Liệu học ngành Sư phạm Sinh học bây giờ có đáng? Có tương lai? Có ổn định và phát triển được lâu dài không?
Câu trả lời không chỉ nằm ở thị trường lao động, mà còn nằm ở chính bạn, người sẽ gắn bó với nghề giáo trong suốt chặng đường sắp tới.
Vì sao nên học sư phạm sinh học?
Bạn yêu thích Sinh học và muốn truyền cảm hứng
Nếu bạn không chỉ đam mê tìm hiểu sự sống, mà còn có mong muốn chia sẻ, truyền dạy và khơi gợi sự tò mò khoa học cho thế hệ học sinh thì đây là ngành dành cho bạn.
Chính sách hỗ trợ ngày càng rõ ràng
Miễn học phí cho sinh viên sư phạm, tăng lương cơ sở, ưu tiên tuyển dụng giáo viên ở các địa phương… là những tín hiệu tích cực cho người theo nghề.
Giáo viên giỏi luôn được săn đón
Thực tế cho thấy, các giáo viên Sinh học có tư duy hiện đại, sử dụng tốt công nghệ giảng dạy, có thể dạy học tích hợp (STEAM, khoa học tự nhiên) luôn có nhiều cơ hội việc làm tốt, kể cả trong và ngoài hệ thống giáo dục công lập.
Nghề giáo mang lại giá trị tinh thần bền vững
Dù không quá hào nhoáng, nhưng được đứng trên bục giảng, nhìn học sinh hiểu bài, lớn lên từng ngày, đó là cảm giác mà không phải nghề nào cũng mang lại.
Nhưng hãy cân nhắc nếu:
- Bạn chỉ chọn vì điểm vừa đủ đậu hay vì học phí miễn.
- Bạn ngại đứng lớp, thiếu kiên nhẫn, không thích làm việc với học sinh.
- Bạn kỳ vọng mức lương cao ngay từ đầu mà không sẵn sàng học hỏi thêm để phát triển.
Kết luận: Nếu bạn thật sự yêu Sinh học, có đam mê giáo dục, không ngại dấn thân và mong muốn tạo nên ảnh hưởng tích cực cho cộng đồng, thì ngành Sư phạm Sinh học là một lựa chọn đáng giá. Đừng chọn chỉ vì an toàn hay ổn định, hãy chọn vì bạn nhìn thấy chính mình trong đó và sẵn sàng phát triển cùng nó.
7. Lời kết?
Ngành Sư phạm Sinh học không chỉ là lựa chọn của những người yêu khoa học sự sống, mà còn là con đường dành cho những ai muốn gieo hạt tri thức và nuôi dưỡng niềm đam mê học tập cho thế hệ trẻ.
Đây là ngành học cần sự tận tâm, sự kiên trì và một tấm lòng thực sự muốn cống hiến, nhưng đổi lại, bạn sẽ nhận được giá trị tinh thần mà không phải ngành nghề nào cũng có thể mang lại.
Trong bối cảnh giáo dục Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ, người giáo viên không còn đơn thuần là người truyền đạt kiến thức mà đã trở thành người kiến tạo môi trường học tập tích cực. Nếu bạn sẵn sàng đảm nhận vai trò đó, vừa là một chuyên gia Sinh học, vừa là một người truyền cảm hứng thì đừng ngần ngại theo đuổi ngành Sư phạm Sinh học.
Hãy nhớ rằng: Thành công không đến từ việc chọn ngành hot, mà đến từ việc chọn ngành phù hợp và đi đến cùng với nó bằng tất cả sự chủ động và khát vọng phát triển.
Đừng quên khám phá thêm các ngành học khác trong nhóm khoa học tự nhiên tại chuyên mục Ngành nghề của TrangEdu để có cái nhìn toàn diện hơn trước khi quyết định con đường tương lai!
