1. Thời gian thi môn Văn tốt nghiệp THPT 2023
Theo Phụ lục I, được công bố cùng với Công văn 1515/BGDĐT-QLCL ngày 07/4/2023, lịch thi tốt nghiệp THPT năm 2023 đã xác định rằng, môn Ngữ văn tốt nghiệp THPT năm 2023 sẽ diễn ra vào buổi sáng ngày 28/6/2023 (Thứ Tư) với thời gian làm bài là 120 phút.
2. Đề thi môn ngữ văn tốt nghiệp THPT 2023
Cấu trúc bài thi môn Ngữ văn tốt nghiệp THPT năm 2023 sẽ được chia thành 2 phần như sau:
- Phần đọc hiểu (3 điểm): Bài thi sẽ cung cấp một đoạn văn mẫu, từ đó đặt câu hỏi với mức độ khó được phân chia rõ ràng cho từng câu. Thí sinh sẽ được yêu cầu giải quyết các vấn đề và nhiệm vụ mà đoạn văn trên đề cập.
- Phần làm văn (7 điểm): Bao gồm hai câu hỏi. Câu hỏi thứ nhất yêu cầu thí sinh viết một bài văn về nghị luận xã hội, trong khi câu hỏi thứ hai yêu cầu thí sinh viết một bài văn về nghị luận văn học.
Chi tiết đề thi tốt nghiệp THPT năm 2023 như sau:
3. Đáp án đề thi môn ngữ văn tốt nghiệp THPT năm 2023
Các bạn có thể tham khảo đáp án bài thi môn Văn dưới đây:
Phần I. Đọc hiểu
Câu 1: Thể thơ: tự do
Câu 2: Mô tả cơn giông mùa hè có thể sử dụng các từ và hình ảnh sau: “tiếng sấm”, “cơn gió”, “cát”, “lá”, “đá”.
Câu 3:
Biện pháp so sánh: “mưa ròng ròng” – “triệu ngón tay”.
Tác dụng:
- Nội dung: Biện pháp so sánh nhấn mạnh và làm nổi bật hình ảnh của “mưa”.
- Sử dụng hình ảnh “triệu ngón tay” qua nhà thờ giúp người đọc hình dung rõ ràng và cụ thể hơn về cảm giác của “mưa”.
- Nghệ thuật: Biện pháp này làm cho câu văn trở nên sống động, gợi hình và thu hút người đọc hoặc người nghe.
Câu 4:
Cụm từ “cơn giông của riêng mình” có thể hiểu là những khó khăn và thử thách mà chúng ta phải đối mặt trong quá trình tìm kiếm hạnh phúc cá nhân.
Bài học:
- Trước những gian khó và thử thách, chúng ta không nên khuất phục hay từ bỏ, mà hãy cố gắng tìm ra giải pháp để vượt qua những khó khăn đó.
- Chúng ta cần tỉnh táo và suy nghĩ kỹ lưỡng trong mỗi quyết định của mình.
- Hãy giữ bình tĩnh, cân bằng cảm xúc và suy nghĩ một cách chín chắn trước khi đưa ra quyết định.
Phần I. Làm văn
Câu 1: Nghị luận xã hội
Giải thích vấn đề: Cảm xúc là gì? Cân bằng cảm xúc là gì?
- Cảm xúc là sự phản ứng, rung động và thay đổi của con người đối với các tác động từ bên ngoài. Cảm xúc bao gồm một chuỗi biến đổi bất ngờ trong cảm giác nội tại, dẫn đến các phản ứng hành vi cá nhân trong một khoảng thời gian ngắn.
- Cân bằng cảm xúc đề cập đến khả năng của một cá nhân nhận thức, xử lý và điều chỉnh cảm xúc một cách chính xác và hiệu quả.
- Biểu hiện của sự cân bằng cảm xúc là khi một người có khả năng khó bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh, duy trì tinh thần và sức khỏe tốt, điều khiển cảm xúc và hành vi của mình một cách điềm tĩnh, không dễ bị kích động hoặc tiêu cực, và không dễ mất cân đối về tâm trạng.
Bàn luận: Vì sao cân bằng cảm xúc là điều cần thiết trong cuộc sống?
- Cân bằng cảm xúc giúp chúng ta duy trì sự bình tĩnh trước những biến động tinh thần và tự tin vượt qua các tình huống khác nhau.
- Cân bằng cảm xúc còn có những lợi ích đáng kể về sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần.
- Người có khả năng cân bằng cảm xúc thường tỏ ra tự tin, có khả năng giải quyết xung đột và thể hiện khả năng lãnh đạo, từ đó trở thành người thành công trong cuộc sống.
- Cân bằng cảm xúc cũng góp phần xây dựng và cải thiện mối quan hệ giữa con người, tạo ra sự gắn kết và tốt đẹp hơn, đồng thời giảm thiểu xung đột và mâu thuẫn.
Phản đề, mở rộng vấn đề:
- Khi lên án những hiện tượng mà cá nhân để cho cảm xúc chi phối mạnh mẽ và không thể cân bằng được cảm xúc cá nhân, chúng ta cần nhìn nhận rằng điều này dẫn đến những hành vi tiêu cực trong xã hội và đáng bị lên án.
- Biết cân bằng cảm xúc không có nghĩa là trở nên thờ ơ hoặc lãnh đạm trước các biến cố và sự việc diễn ra trong cuộc sống…
Liên hệ và rút ra bài học bản thân.
Câu 2. Nghị luận văn học
1. Mở bài
- Giới thiệu đôi nét về tác giả Kim Lân và tác phẩm Vợ nhặt.
- Dẫn dắt vào trích thơ đề bài yêu cầu
Ví dụ:
Kim Lân, một tác giả nổi tiếng trong văn học Việt Nam đã để lại dấu ấn đặc biệt qua tác phẩm Vợ nhặt. Trong tác phẩm này, Kim Lân đã khéo léo đan xen câu chuyện tình yêu và những khúc ca đầy tình cảm, tạo nên một bức tranh đẹp về tình yêu và cuộc sống.
Hãy cùng tôi trích một đoạn thơ đề bài yêu cầu để khám phá sâu hơn về tinh thần và nội dung của tác phẩm này.
2. Thân bài
*Giới thiệu chung:
- Tác giả
- Tác phẩm, đoạn trích
+ Kim Lân, nhà văn hiện thực xuất sắc của nền văn học Việt Nam thế kỉ XX
+ Kim Lân khám phá sâu sắc và tinh tế những số phận của người nông dân, với những khía cạnh cốt lõi của cuộc sống của họ. Đặc biệt về đề tài làng quê Việt Nam, nơi mà những tác giả vĩ đại như Ngô Tất Tố, Nguyễn Công Hoan đã khai thác đến mức có thể nghĩ rằng đã sắc sảo đến cùng, Kim Lân đã tìm ra một con đường mới. Trong tác phẩm của Kim Lân, dù với các nhân vật nghèo nàn và công việc đơn giản, họ không bao giờ bị bao trùm bởi cảnh tối tăm, nghèo khó, mà vẫn tỏa sáng bằng sự lạc quan, trong trẻo và tài năng.
+ Vợ Nhặt, một phần trong tập truyện “Con chó xấu xí”, được xem là một kiệt tác trong sự nghiệp sáng tác của Kim Lân và cũng là một truyện ngắn xuất sắc trong văn xuôi Việt Nam hiện đại. Thiên truyện này không chỉ đơn thuần là một tác phẩm tố cáo về nạn đói năm 1945, cũng không chỉ là một câu chuyện “nhặt vợ” hài hước. Ngược lại, đó là một tác phẩm tràn đầy lòng thương yêu, sự trân trọng và niềm tin vào những điều tốt đẹp trong con người, mang đến sự lạc quan của thời đại mới. Nó là kết quả của một quá trình lâu dài gồm cả việc gọt giũa và suy ngẫm về nội dung và nghệ thuật. Vợ Nhặt đã hoàn thành sau một thời gian khá dài kể từ thời kỳ đói. Cảm nhận về cái đói có thể nói rằng đã xuyên thấu vào cả cái nhìn về cảnh vật trong tác phẩm.
*Phân tích:
– Mở đầu đoạn này tạo nên một hình ảnh cuộc sống u ám, đầy đe dọa và bạo lực: “Trên nền đình, một trống vang lên đột ngột, vang dội vang dội, mang theo sự vội vã. Bầy quạ trên những cành gạo cao chót vót ngoài bãi chợ hoảng loạn bay lên, tạo thành những đám mây đen lững lờ trên bầu trời.
– Tiếng trống đánh dồn dập, vội vã tạo ra âm thanh kinh dị, như một gánh nặng của sự sưu thuế đã tàn phá nhiều gia đình, gập gềnh lưng người, chôn vùi số phận của những con người không may mắn.
*Liên hệ:
– Ngô Tất Tố đã sáng tác một tiểu thuyết mang tên “Tắt đèn” nhằm phản ánh nỗi đau của người nông dân dưới ách chế độ sưu thuế. Chính chế độ sưu thuế đã gánh nặng lên vai Chị Dậu, khi cô không chỉ phải nộp đủ thuế cho chồng mình mà còn phải đóng thuế cho người em chồng đã qua đời.
– Ba mươi năm đời ta có Đảng”, Tố Hữu đã sáng tác những câu thơ đầy xúc động và đau lòng:
“Ôi nhớ những năm nào thuở trước
Xóm làng ta xơ xác héo hon
Nửa đêm thuế thúc trống dồn
Sân đình máu chảy, đường thôn lính đầy”
– Đàn quạ “bay vù lên, lượn thành từng đám bay vẩn trên nền trời như những đám mây đen” tạo ra một hình ảnh biểu tượng tượng trưng cho sự đói khát, sự chết chóc và không khí của sự tàn khốc.
– Bà cụ Tứ, trong cơn xót xa, không kìm nổi nước mắt, nói rằng “không chắc đã qua khỏi được đoạn thời khốn khó này, các con ạ”. Chính những chính sách tàn ác đó đã khiến bà mất chồng và mất con gái, buộc phải xa xứ tìm kiếm cuộc sống trong danh vọng của một dân ngụ cư đầy chua xót. Vì vậy, khi nghe tiếng trống thúc đẩy thuế, trái tim của bà già lại cảm nhận một cơn đau thương vô cùng sâu sắc, nỗi đau chua xót và vấn vương.
– Người con dâu bày tỏ sự ngạc nhiên, lẩm bẩm: “Ở đây vẫn phải đóng thuế à?”. Thị hoàn toàn bất ngờ, bởi cuộc sống vất vả, đầy khó khăn đã mang đến cho Thị những trải nghiệm đắng cay, khi “mỗi bữa cơm chỉ là cơm vãi, mỗi đêm không biết nơi là nhà, nơi nằm là giường.” Những trải nghiệm này đã chạm đến tận đáy lòng Thị, để lại những dấu ấn sâu sắc trong tâm hồn.
– Thị đã nghiêng mình suy tư và không do dự kể cho mọi người nghe về đoàn người Việt Minh trên vùng đất mạn Thái Nguyên, Bắc Giang: “Ở đó, mọi người không còn chịu đóng thuế nữa đâu. Họ đã phá kho thóc của Nhật và chia sẻ cho những người đói. Thực tế tại đây hoàn toàn khác biệt so với những gì Thị đã từng biết.” Điều này giống như một làn gió mới, với sự kỳ lạ và tươi mát, thổi vào cuộc sống khát khao và tối tăm của Thị, những điều mà Tràng đã phải đối mặt.
– Tràng trong tâm trí nhớ lại hình ảnh “những người nghèo đói ầm ầm kéo nhau đi trên đê Sộp”, và cảm thấy một trạng thái tiếc rẻ vô cùng. Càng tiếc rẻ nhiều, Tràng càng chắc chắn rằng nếu có cơ hội gặp lại họ, Tràng sẽ không bỏ lỡ. Bởi vì đi theo đoàn người Việt Minh là đồng nghĩa với việc tham gia cách mạng, hướng tới cuộc sống ổn định, hướng tới sự sống. Khi nghe câu chuyện của Thị, Tràng cảm thấy tiếc rẻ mơ hồ và khó hiểu, trong khi tiếng trống vang lên mạnh mẽ. Anh hiểu rằng chỉ có bằng cách tham gia Việt Minh, anh mới có cơ hội thoát khỏi đói nghèo, cận kề cái chết, và bảo vệ hạnh phúc gia đình mình.
– “Trong tâm trí của Tràng, hình ảnh đám người đói và lá cờ đỏ vẫn bay phấp phới.” Hình ảnh cuối cùng này rực rỡ trong màu sắc đỏ của cờ vàng sao, trong cảnh người nông dân nỗ lực hăm hở đi phá kho thóc của Nhật. Nó mang lại sự tươi sáng, niềm tin và hy vọng cho Tràng, cũng như cho những nạn nhân khốn khổ của đại nạn đói năm 1945.
*Đánh giá nghệ thuật:
– Tình huống trong truyện độc đáo và không thể lường trước, mang một sự bất ngờ đầy éo le. Xây dựng đối thoại trong truyện sinh động và hấp dẫn, thu hút sự chú ý của độc giả.
– Ngôn ngữ sử dụng trong truyện mang màu sắc đậm đà của quê hương, nhưng được khai thác một cách đặc biệt, đặc trưng, đặc điểm đáng chú ý là việc miêu tả tâm lý của nhân vật một cách sắc sảo. Việc miêu tả tâm lý nhân vật được thực hiện với sự tinh tế, mang tính hiểu biết sâu sắc từ một con người mà tự nhiên hơn hết là một nhà văn, người có tấm lòng mãnh liệt đối với đồng ruộng, với con người, và với bản chất thuần khiết của sự sống nguyên thủy.
*Quan niệm nhà văn Kim Lân về cuộc sống:
– Truyện mang đến một tinh thần lạc quan và niềm tin vào chiến thắng tất cả. Qua cách kết thúc này, ta càng hiểu rõ hơn về tác giả Kim Lân, người là một nhà văn có lòng nhân đạo và sự mến khách đối với con người.
– Đoạn kết đặc sắc tạo ra một kết thúc mở, trong đó thể hiện niềm khao khát bảo vệ hạnh phúc mong manh của Tràng và Thị. Điều này đóng góp vào việc làm nổi bật tư tưởng và chủ đề của truyện: thông qua số phận của con người trong đại nạn đói năm 1945, nhà văn Kim Lân khẳng định rằng dù trong tình trạng đói khát và đối mặt với cái chết, con người vẫn có tình yêu thương và sự chăm sóc lẫn nhau, và hướng tới sự sống và khát khao hạnh phúc trong tình yêu đôi lứa và gia đình.
– Kết thúc truyện thể hiện sự tin tưởng và lạc quan vào tương lai rạng rỡ của người nông dân dưới ánh sáng chiếu sáng của cách mạng. Đây là một điểm sáng nhân văn, khi ánh sáng cách mạng có đủ sức khơi dậy hy vọng cho những con người đi cùng con đường khó khăn này.”
*Liên hệ:
Trong “Vợ nhặt”, các nhân vật của Kim Lân đã tìm thấy con đường giải thoát và hy vọng trong cuộc sống. Tuy nhiên, chúng ta cũng không thể quên Chí Phèo, người đã qua đời trên con đường trở về với lòng tốt đẹp; hoặc Chị Dậu, người đã phải bán con, bán chó, bán sữa của mình để trả sựu thuế; và “hai đứa trẻ” của Thạch Lam, luôn mong ngóng đoàn tàu đi qua để tìm kiếm một cuộc sống tốt hơn, đáng sống hơn.
3. Kết bài
- Khẳng định giá trị của đoạn thơ và quan điểm của Kim Lân về cuộc sống.
- Cảm nhận và suy ngẫm của chính bản thân tôi.
