Học nghề hay học đại học? Câu hỏi không còn dễ trả lời như trước!
Không học đại học là thất bại – tư duy đó đã từng đúng, nhưng ngày nay thì không còn phù hợp nữa. Khi mà có những người học nghề mở xưởng thu nhập trăm triệu, trong khi không ít cử nhân đại học lại chật vật xin việc, làm trái ngành, thậm chí… thất nghiệp.
Vậy rốt cuộc, học nghề hay học đại học mới là lựa chọn đúng? Học đại học có thực sự là tấm vé cho tương lai không? Hay học nghề sẽ giúp bạn đi làm sớm, tự lập sớm hơn?
Bài viết này không định thay bạn chọn đường đi, nhưng sẽ cung cấp góc nhìn thực tế, công bằng và rõ ràng nhất để bạn tự đưa ra quyết định phù hợp nhất cho bản thân.
1. Học đại học là gì? Học nghề là gì? Ưu và nhược điểm
Trước khi chọn hướng đi, bạn cần hiểu rõ hai con đường này khác nhau như thế nào, không chỉ ở bằng cấp, mà còn ở cách học, môi trường, mục tiêu và cơ hội nghề nghiệp sau này.
Học đại học là gì?
Học đại học là lựa chọn con đường học thuật dài hạn, kéo dài từ 3,5 – 6 năm, hướng đến việc trang bị kiến thức chuyên sâu, tư duy nghiên cứu và kỹ năng tổng hợp, thường phù hợp với các ngành như bác sĩ, kỹ sư, luật, kinh tế, công nghệ cao.
Ưu điểm
- Kiến thức nền tảng rộng và chuyên sâu, dễ thích nghi nhiều vị trí công việc khác nhau.
- Cơ hội học lên cao, thi công chức, học bổng du học, làm nghiên cứu hoặc giảng dạy.
- Mạng lưới quan hệ rộng (bạn bè, thầy cô, cựu sinh viên…), có lợi khi ra trường.
Nhược điểm
- Thời gian học dài, học phí cao, yêu cầu đầu vào và năng lực học thuật tốt
- Nhiều ngành học thiếu tính thực hành, sinh viên ra trường chỉ “giỏi lý thuyết, yếu tay nghề”
- Không phù hợp với người muốn đi làm sớm, học qua thực tế nhanh chóng.
Xem thêm: Đại học là gì? Có phải ai cũng nên học đại học không?
Học nghề là gì?
Học nghề là lựa chọn con đường ngắn hơn, thực hành nhiều hơn, chú trọng đào tạo tay nghề để làm việc ngay trong các lĩnh vực như điện – điện tử, cơ khí, thiết kế đồ họa, đầu bếp, spa, kỹ thuật ô tô, công nghệ thông tin thực hành…
Ưu điểm
- Thời gian học ngắn (6 tháng-2,5 năm), giúp tiết kiệm chi phí
- Ra trường làm được việc ngay, phù hợp với thị trường lao động thực tế
- Dễ kết hợp với học kỹ năng số, mở tiệm, làm freelance, có thu nhập sớm
Nhược điểm
- Giới hạn cơ hội học lên cao nếu không liên thông
- Không được đánh giá cao trong một số ngành hành chính, giáo dục, nhà nước
- Phụ thuộc nhiều vào tay nghề cá nhân, phải liên tục nâng cấp kỹ năng để không bị tụt hậu
Tóm lại, đại học không tốt hơn nghề, nghề không dễ hơn đại học. Mỗi con đường có một hệ giá trị riêng, quan trọng là bạn phù hợp với con đường nào mà thôi.
2. So sánh học nghề vs. học đại học
Sau khi hiểu bản chất từng con đường, câu hỏi quan trọng nhất là: Bạn phù hợp với hướng nào hơn?
Bảng so sánh dưới đây sẽ giúp bạn nhìn rõ điểm khác biệt, từ đó tự tin chọn lối đi phù hợp với năng lực, điều kiện và mục tiêu cá nhân:
| Tiêu chí so sánh | Học đại học | Học nghề |
| Thời gian học | 3,5 – 6 năm | 6 tháng – 2,5 năm |
| Mục tiêu chính | Phát triển học thuạt, bằng cấp, chuyên môn sâu | Làm nghề thực tế, đi làm nhanh, học qua tay nghề |
| Yêu cầu đầu vào | Học lực, tốt nghiệp THPT | Mọi trình độ, không quá áp lực đầu vào |
| Phù hợp với ai? | Người học tốt, kiên trì, định hướng dài hạn | Người thực tế, học nahnh, làm nhanh, thích kỹ năng tay nghề |
| Cơ hội việc làm | Cao nếu có thêm kỹ năng mềm, thực tập | Cao nếu tay nghề vững, chăm chỉ và biết học hỏi |
| Học phí | Trung bình 10-20 triệu/năm, có ngành cao hơn | 3-10 triệu/năm, nhiều nơi hỗ trợ miễn phí |
| Khả năng học lên | Cao học, tiến sĩ, du học, thi công chức | Có thể liên thông nhưng cần kế hoạch rõ ràng |
| Thu nhập khởi điểm | Tùy ngành, từ 7-15 triệu/tháng | Thường từ 6-12 triệu/tháng, tăng theo kinh nghiệm |
Bạn nên chọn học đại học nếu:
- Bạn muốn theo nghề có yêu cầu bằng cấp như y, luật, kỹ sư, sư phạm…
- Bạn có định hướng học lên cao, làm trong cơ quan nhà nước hoặc công ty lớn
- Bạn giỏi lý thuyết, có khả năng tự học tốt
Bạn nên chọn học nghề nếu:
- Bạn thích công việc thực hành, kỹ năng có tay nghề
- Bạn muốn đi làm sớm, tự chủ kinh tế từ sớm
- Bạn muốn học song song nghề, kỹ năng, kinh doanh nhỏ, làm freelance…
Xem thêm: Học gì để ra trường không thất nghiệp?
3. Học nghề có phải là hạ thấp mục tiêu?
Đây là câu hỏi mà nhiều học sinh, và cả phụ huynh vẫn lăn tăn.
Trong suy nghĩ truyền thống, học nghề thường bị xem là “lựa chọn của những người không đủ giỏi”. Nhưng đó là một quan niệm đã lỗi thời, và đôi khi, cực kỳ nguy hiểm nếu ta cứ mãi theo đuổi một hình mẫu không thuộc về mình.
Sự thật là:
- Nhiều bạn học nghề sớm, làm sớm, có thu nhập tốt, thậm chí làm chủ cửa hàng, xưởng dịch vụ từ năm 20 tuổi.
- Trong khi đó, không ít sinh viên đại học học vì áp lực, học lệch ngành, ra trường vẫn mơ hồ về công việc.
Điều quan trọng không nằm ở việc bạn học gì, mà là bạn có học nghiêm túc không, và có biết cách phát triển từ đó không!
Tư duy mới của xã hội hiện đại
- Học đại học không còn là con đường duy nhất để thành công!
- Xã hội cần thợ lành nghề cũng như cần kỹ sư, bác sĩ.
- Doanh nghiệp ngày nay ưu tiên người làm được việc hơn là bằng cấp trên giấy.
Thực tế tại Việt Nam và thế giới
- Tại Đức, Nhật, Úc… hệ thống giáo dục nghề được xem là xương sống của nền kinh tế
- Ở Việt Nam, nhiều trung tâm nghề, trường cao đẳng có tỷ lệ sinh viên ra trường có việc làm ngay lên tới 90%.
Học nghề là lựa chọn thông minh, nếu bạn muốn đi làm sớm, học thực hành và làm chủ kỹ năng thực tế. Đó không phải là một bước lùi, mà là đi một đường khác để đến đích nhanh hơn.
Xem thêm: Không học đại học thì làm gì? 5 hướng đi vẫn thành công và ổn định
4. Nên học nghề hay học đại học?
Câu trả lời có lẽ nằm ở chính bạn!
Không ai có thể đưa ra đáp án đúng hoàn toàn thay bạn. Mỗi người có xuất phát điểm khác nhau, khả năng khác nhau và con đường phù hợp cũng khác nhau.
Vì vậy, điều quan trọng nhất là bạn hiểu mình cần gì và có thể đi xa theo cách nào.
Hãy tự hỏi mình những câu hỏi này:
- Bạn muốn làm gì sau 2-3 năm tới? Làm việc ngay hay tiếp tục học chuyên sâu?
- Bạn học tốt lý thuyết, thích nghiên cứu hay giỏi thực hành, thích vận động?
- Bạn có khả năng học trong môi trường đại học 4-5 năm không?
- Gia đình bạn có đủ điều kiện tài chính để theo học đại học dài hạn?
- Bạn muốn có bằng cấp để vào cơ quan, thi công chức hay sẵn sàng làm kỹ thuật, dịch vụ, kinh doanh nhỏ ngay?
Nếu bạn thích ổn định, muốn bằng cấp và có kế hoạch dài hạn → Học đại học là hướng đi đúng đắn!
Nếu bạn thực tế muốn làm nghề sớm, yêu kỹ thuật, dịch vụ, chăm chỉ tích lũy kinh nghiệm → Học nghề chính là con đường phù hợp!
Lưu ý:
Bạn không cần chọn một lần cho cả đời! Rất nhiều bạn học nghề xong vẫn học tiếp đại học. Cũng có người học đại học xong.. quay lại học nghề để bổ sung kỹ năng thực chiến.
Học gì không quan trọng bằng có mục tiêu rõ, học đúng cách, học để làm được việc!
Xem thêm: Làm sao để chọn ngành học phù hợp với bản thân?
5. Lời kết
Học đại học không chắc sẽ giúp bạn thành công. Học nghề cũng không khiến bạn thua thiệt!
Thành công không phụ thuộc vào tấm bằng bạn cầm, mà phụ thuộc vào cách bạn sử dụng những gì mình học được để tạo ra giá trị!
Dù bạn chọn học đại học hay học nghề, điều quan trọng đó là bạn phải hiểu rõ bản thân, nghiêm túc với lựa chọn chọn của mình và sẵn sàng học, làm, rèn luyện và không ngừng tiến bộ.
Học đại học là đầu tư dài hạn. Học nghề là lựa chọn thực tế.
Cả hai đều đúng, nếu bạn chọn đúng theo mục tiêu, năng lực và hoàn cảnh của mình!
Đừng để định kiến xã hội quyết định thay bạn. Hãy để hiểu biết và bản lĩnh của bạn vẽ ra con đường tương lai cho bản thnaa.
Và nếu bạn còn phân vân, hãy tiếp tục xem thêm những bài viết khác trong chuyên mục Blog Giáo dục trên TrangEdu, nơi bạn sẽ tìm thấy bản thân trong từng dòng chữ.
Chúc bạn luôn vững bước.
