API là gì? Cách gọi API trong lập trình cơ bản

Bạn mở app đặt đồ ăn → thấy ngay thực đơn của nhà hàng.

Bạn book xe công nghệ → app biết bạn đang ở đâu, xe nào gần nhất.

Bạn đăng nhập vào một website → chỉ cần nhấn “Đăng nhập bằng Google”, không cần tạo tài khoản mới.

Tất cả những điều ấy xảy ra chỉ trong vài giây, mượt mà, liền mạch và bạn gần như không để ý đến cơ chế bên trong.

Nhưng nếu bạn đang học lập trình, phát triển ứng dụng, hoặc đơn giản là muốn hiểu cách thế giới số vận hành, thì có một khái niệm bạn bắt buộc phải hiểu rõ: API – Application Programming Interface.

Bài viết này sẽ không chỉ giúp bạn biết API là gì, mà còn cho bạn thấy API hoạt động ra sao, tại sao nó lại quan trọng, và làm cách nào bạn có thể tận dụng API để xây dựng ứng dụng hiện đại – dù bạn đang học Android, web, hay bất kỳ nền tảng nào.

I. API là gì? Giải thích đơn giản, dễ hình dung

Định nghĩa cơ bản

API là viết tắt của Application Programming Interface, tạm dịch là giao diện lập trình ứng dụng.

Nhưng khoan, đừng để cái tên kỹ thuật này làm bạn thấy choáng. Hãy tưởng tượng API như một người trung gian thông minh giúp hai phần mềm nói chuyện với nhau.

• Một bên là ứng dụng của bạn (app đặt đồ ăn, app học online, app quản lý công việc…)
• Bên kia là hệ thống chứa dữ liệu, dịch vụ, hoặc chức năng bạn cần truy cập (ví dụ như server nhà hàng, cơ sở dữ liệu khóa học, API định vị bản đồ…)

API chính là “cây cầu” giúp kết nối giữa hai bên.

Ví dụ dễ hiểu: API giống như… menu nhà hàng

Bạn vào nhà hàng, ngồi bàn. Trước mặt bạn là một menu. Bạn không thể vào bếp, cũng không cần biết cách chế biến món ăn. Bạn chỉ cần chọn món → gọi phục vụ → và món được mang ra.

Trong câu chuyện này:

• Bạn = người dùng hoặc ứng dụng phía client
• Nhà hàng/bếp = hệ thống backend, server, dữ liệu
• Menu = API
• Phục vụ = HTTP Request/Response (GET, POST, v.v.)

Bạn không biết (và cũng không cần biết) nhà hàng nấu món đó thế nào. Bạn chỉ cần biết gọi đúng tên món là được mang ra.

API cũng vậy. Bạn không cần biết logic xử lý bên server, chỉ cần gọi đúng API, bạn sẽ nhận được dữ liệu mình cần.

Cách nói khác: API là ngôn ngữ chung giữa các hệ thống phần mềm

Ví dụ:

• Bạn viết app thời tiết → API giúp bạn lấy nhiệt độ, độ ẩm, dự báo 7 ngày tới
• Bạn viết app học tiếng Anh → API giúp bạn lấy danh sách từ vựng, điểm số của người dùng
• Bạn viết app Android → API giúp bạn tương tác với camera, micro, danh bạ, vị trí…

Tóm lại: API là cầu nối, vừa đơn giản, vừa linh hoạt, giúp mọi phần mềm hòa hợp với nhau mà không phải đụng đến “ruột bên trong”.

Vậy API nằm ở đâu trong một ứng dụng thực tế?

Khi bạn dùng một app hoặc website, API thường nằm ngầm phía sau, thực hiện các nhiệm vụ quan trọng mà người dùng không nhìn thấy:

Tạm kết: API là một giao diện giúp phần mềm nói chuyện với nhau giúp bạn gọi chức năng mà không cần biết nội tại hệ thống, nó là xương sống trong phát triển ứng dụng hiện đại, từ Android, iOS đến web, desktop.

II. API hoạt động như thế nào?

API là cuộc đối thoại giữa máy và máy

Khi bạn nhấn nút trên một ứng dụng, ví dụ: Xem thời tiết hôm nay, điều gì xảy ra bên trong?

• Ứng dụng gửi yêu cầu (request) đến một máy chủ (server) ở đâu đó trên Internet.
• Máy chủ nhận được yêu cầu, xử lý logic bên trong (tra cứu dữ liệu thời tiết từ cơ sở dữ liệu hoặc từ đối tác).
• Sau đó, máy chủ trả lại dữ liệu (response) cho ứng dụng của bạn.
• Ứng dụng hiển thị kết quả ra giao diện: “Trời nắng, 35°C”

Giao tiếp đó, chính là nhờ API.

API = Request ↔ Response

Một lời gọi API thường gồm:

• Endpoint: Địa chỉ của API, giống như URL web (VD: https://weatherapi.com/today)
• Method (Phương thức): Gọi theo kiểu nào?
  • • GET: lấy dữ liệu
    • POST: gửi dữ liệu mới
    • PUT: cập nhật
  • • DELETE: xóa
• Headers: Thông tin đính kèm (ví dụ: mã token, loại dữ liệu)
• Body: Nội dung gửi đi (nếu có, thường dùng với POST/PUT)
• Response: Kết quả trả về, thường là dữ liệu dạng JSON

Ví dụ thực tế: App xem thời tiết gọi API

Người dùng: Bạn mở app, chọn “Thời tiết hôm nay tại Hà Nội”.

Ứng dụng (client) gửi request:

GET https://api.weatherapi.com/v1/current.json?key=abc123&q=Hanoi

Server (weatherapi.com):

• Nhận yêu cầu
• Kiểm tra API key
• Tìm dữ liệu thời tiết tại Hà Nội
• Trả về kết quả:

{
"location": { "name": "Hanoi", "country": "Vietnam" },
"current": {
"temp_c": 31.0,
"condition": { "text": "Sunny", "icon": "//cdn.weatherapi.com/sunny.png" }
}
}

Ứng dụng:

• Nhận dữ liệu JSON
• Hiển thị: “Hà Nội – Trời nắng, 35°C”

Tóm gọn quy trình API hoạt động:

[Người dùng] → Nhấn nút trên app
→ [Client] gửi request đến server
→ [API] xử lý yêu cầu
→ [Server] trả dữ liệu về (response)
→ [Client] hiển thị thông tin cho người dùng

Trong lập trình, bạn gọi API bằng cách nào?

• Android (Kotlin): Dùng Retrofit, OkHttp, Volley
• JavaScript (Web): Dùng fetch(), axios
• Python: Dùng thư viện requests
• Flutter/Dart: Dùng http package

Dù nền tảng nào, nguyên lý vẫn giống nhau: Gửi request – Nhận response – Xử lý dữ liệu.

Tạm kết phần này:

• API hoạt động theo nguyên tắc đơn giản: Gửi yêu cầu → Nhận dữ liệu → Hiển thị cho người dùng
• Nó giống như bạn đặt hàng online: Gửi địa chỉ + món → nhận lại gói hàng
• Là kỹ năng bắt buộc trong phát triển phần mềm hiện đại, từ ứng dụng học tập, mạng xã hội đến thương mại điện tử

III. Các loại API phổ biến

Khi nhắc đến API, đa số người mới sẽ nghĩ ngay đến Web API, tức các API hoạt động trên Internet. Nhưng thực tế, API có nhiều loại, mỗi loại phục vụ mục đích khác nhau trong hệ sinh thái công nghệ.

Dưới đây là phân loại API theo 2 góc nhìn chính: Theo cách hoạt động và theo phạm vi sử dụng.

Phân loại theo cách hoạt động (giao tiếp)

1. Web API (HTTP API)

Đây là loại API bạn hay dùng khi lập trình Android, web, hoặc app mobile, giao tiếp qua giao thức HTTP/HTTPS, truyền dữ liệu qua mạng Internet.

Gồm 2 dạng chính:

REST API (RESTful) – dạng phổ biến nhất hiện nay

• Sử dụng các phương thức: GET, POST, PUT, DELETE
• Trả dữ liệu về dưới dạng JSON hoặc XML
• Ưu điểm: đơn giản, dễ dùng, tương thích cao

SOAP API – cũ hơn, phức tạp hơn

• Dùng trong các hệ thống doanh nghiệp lớn, cần bảo mật cao
• Dữ liệu truyền qua XML với cấu trúc nghiêm ngặt

Ứng dụng: Lấy thời tiết, gọi bản đồ, xử lý thanh toán, tích hợp Facebook, Google, Zalo,…

2. Library API (hoặc SDK API)

Là các giao diện lập trình có sẵn trong thư viện phần mềm, giúp bạn tương tác với phần cứng, hệ điều hành hoặc thư viện khác.

Ví dụ:

• Android SDK cung cấp API để gọi camera, micro, GPS
• Windows API cho phép lập trình viên điều khiển giao diện, xử lý tệp tin
• OpenCV cung cấp API xử lý ảnh, nhận diện khuôn mặt

-> Loại API này không giao tiếp qua mạng, mà tương tác trong cùng hệ thống.

3. GraphQL API – API linh hoạt của thế hệ mới

Loại API này do Facebook phát triển, cho phép client chỉ lấy đúng dữ liệu cần thiết, không thừa, không thiếu, hiệu quả với app cần tốc độ cao, tối ưu request (như mobile, IoT).

Dù chưa phổ biến như REST, nhưng GraphQL đang tăng trưởng nhanh trong startup, app hiện đại.

Phân loại theo quyền truy cập (phạm vi sử dụng)

1. Open API (Public API)

• Là API công khai cho bất kỳ ai cũng có thể sử dụng
• Có tài liệu rõ ràng, không cần xin phép (chỉ cần đăng ký API key)

Ví dụ: Google Maps API, OpenWeather API, REST Countries API

Loại API này thường dùng để tích hợp nhanh vào các ứng dụng nhỏ, học tập, MVP,…

2. Private API

• API chỉ dùng trong nội bộ công ty, hệ thống
• Không công khai, chỉ các bộ phận kỹ thuật nội bộ mới được dùng

Ví dụ:

• API kết nối giữa backend của Grab với hệ thống tài xế
• API nội bộ xử lý đơn hàng, kiểm tra tồn kho của Shopee

Private API thường có bảo mật cao, kiểm soát chặt chẽ.

3. Partner API

• API dành riêng cho đối tác chiến lược của một nền tảng
• Cần ký hợp đồng, có xác thực, quota và quy định rõ
• Cần bảo mật cao, thường gắn với cam kết thương mại.

Ví dụ:

• API thanh toán ngân hàng cung cấp cho ví điện tử
• API của hãng bay cho các đại lý bán vé trực tuyến

Tạm kết phần này: API không chỉ có một loại. Việc hiểu rõ từng dạng API sẽ giúp bạn:

• Biết chọn API phù hợp cho dự án
• Biết cách tích hợp – hoặc xây dựng API hiệu quả
• Mở rộng tầm nhìn về thế giới lập trình chuyên nghiệp

Xem thêm: Cách gọi API trong lập trình Android bằng Retrofit

IV. Tầm quan trọng của API trong lập trình hiện đại

Ngày nay, bạn không cần viết lại mọi thứ từ đầu để làm ra một ứng dụng. Bạn chỉ cần tập trung vào logic cốt lõi của mình và phần còn lại, từ bản đồ, thanh toán, đăng nhập, dữ liệu thời tiết… đều có thể tích hợp qua API.

Nói cách khác: API không chỉ tiết kiệm công sức, mà còn mở ra cả một hệ sinh thái khả năng.

Dưới đây là 5 lý do thể hiện tầm quan trọng của API đối với lập trình hiện đại:

API giúp ứng dụng kết nối với dịch vụ bên ngoài

Bạn không cần tự xây dựng bản đồ, hệ thống chat hay nền tảng học máy. Bạn chỉ cần:

• Gọi Google Maps API để định vị
• Gọi Firebase API để lưu dữ liệu và xác thực
• Gọi OpenAI API để dùng trí tuệ nhân tạo

Nhờ API, app của bạn có thể mạnh mẽ như một siêu ứng dụng mà không cần đội ngũ hàng trăm người phát triển.

API là cầu nối giữa các nền tảng và hệ thống

Bạn viết một ứng dụng Android, nhưng cần đồng bộ dữ liệu với website, phần mềm máy tính, hoặc máy chủ từ xa? -> API chính là ngôn ngữ chung cho mọi nền tảng.

Không cần biết đối phương dùng công nghệ gì, chỉ cần đồng ý về định dạng request/response qua API, mọi hệ thống đều có thể giao tiếp được.

API giúp phát triển sản phẩm nhanh hơn

Thay vì mất hàng tháng để xây dựng từ con số 0, bạn chỉ cần:

• Kết nối API thanh toán (VNPay, ZaloPay…)
• Gọi API gửi email (SendGrid, Mailgun…)
• Lấy dữ liệu sản phẩm qua API thương mại (Shopee, Tiki…)

Với API, bạn dành thời gian để làm cái bạn giỏi, còn phần còn lại cứ mượn sức từ hệ sinh thái.

API giúp phần mềm mở rộng quy mô linh hoạt

Một hệ thống có API tốt là hệ thống dễ tích hợp, dễ phát triển thêm tính năng, và dễ mở rộng theo nhu cầu người dùng mới.

Ví dụ:

• Shopee mở API để bên thứ ba kết nối → tạo ra hàng trăm công cụ hỗ trợ bán hàng
• Facebook cung cấp API → hàng ngàn app tích hợp đăng nhập bằng Facebook
• Tiki mở Partner API → đối tác bán hàng tích hợp sản phẩm tự động

API = năng lực “hợp tác” của phần mềm

Thế giới phần mềm ngày nay không còn là chuyện đóng kín và độc quyền.

Phần mềm hiện đại phải biết hợp tác, kết nối và chia sẻ dữ liệu. API giúp mọi ứng dụng giao tiếp linh hoạt, tạo trải nghiệm liền mạch, dễ mở rộng, duy trì và nâng cấp.

Tóm lại: API = nền tảng của lập trình hiện đại.

V. Một số ví dụ thực tế về API

API không chỉ nằm trong sách vở hay code mẫu. Nó xuất hiện mọi lúc, mọi nơi, trong từng thao tác nhỏ bạn làm trên điện thoại hoặc máy tính.

Dưới đây là những ví dụ cụ thể, quen thuộc, để bạn thấy API vận hành âm thầm nhưng cực kỳ quan trọng như thế nào.

Đặt xe công nghệ (Grab, Be, Gojek)

Bạn mở app, nhập điểm đi và điểm đến → app hiện ra tài xế gần nhất, giá cước, thời gian chờ, thông tin xe.

API nào đang hoạt động?

• Google Maps API: Định vị vị trí, tính toán quãng đường
• API nội bộ: Gọi danh sách tài xế, thông tin xe
• Payment API: Xử lý thanh toán qua ví điện tử

Nếu không có API, app không thể lấy được dữ liệu bản đồ, không tính được cước phí, không gọi được tài xế.

Gọi đồ ăn (ShopeeFood, GrabFood, Befood…)

Bạn chọn món → hệ thống hiển thị menu, thời gian giao hàng, mã giảm giá → xác nhận đơn → thanh toán.

API nào đang hoạt động?

• Restaurant API: Lấy menu và giá
• Voucher API: Kiểm tra mã khuyến mãi
• Payment API: Tích hợp ví Momo, ZaloPay hoặc thẻ ngân hàng
• Notification API: Gửi thông báo “Tài xế đang giao món!”

API ở đây đóng vai trò điều phối toàn bộ luồng dữ liệu giữa nhiều hệ thống: Người dùng, nhà hàng, tài xế, hệ thống thanh toán.

Ứng dụng thời tiết

Bạn mở app như AccuWeather, Weather.com hoặc app thời tiết mặc định trên điện thoại → hiện thông tin nhiệt độ, độ ẩm, chỉ số UV, dự báo 7 ngày.

API nào đang hoạt động?

• Weather API: Lấy dữ liệu theo vị trí
• Geolocation API: Xác định bạn đang ở đâu
• UI API: Hiển thị biểu tượng mưa, nắng, gió, bão…

App không tự biết thời tiết mà chỉ là giao diện. API mới là thứ kéo dữ liệu về từ hệ thống dữ liệu khí tượng toàn cầu.

Đăng nhập bằng Google hoặc Facebook

Bạn vào một website → nhấn “Đăng nhập bằng Google” → không cần tạo tài khoản mới → thông tin cá nhân được lấy tự động.

API nào đang hoạt động?

• OAuth API (Google/Facebook): Xác thực người dùng
• User Info API: Lấy tên, email, ảnh đại diện từ tài khoản liên kết

Nhờ API, bạn có thể tạo tài khoản hoặc đăng nhập chỉ trong một cú nhấn, mà vẫn bảo mật và tiện lợi.

Ứng dụng học tập hoặc quản lý sinh viên

Một app học tiếng Anh, luyện thi, hoặc quản lý điểm số học sinh/sinh viên sử dụng hàng loạt API để:

Các loại API thường gặp:

• Course API: Lấy danh sách bài học, tiến độ
• Quiz API: Tải câu hỏi, chấm điểm tự động
• User API: Đăng nhập, quản lý tài khoản
• Report API: Tổng hợp kết quả, xếp hạng

Nếu bạn đang học lập trình để phát triển ứng dụng giáo dục, thì phần lớn công việc sẽ xoay quanh việc hiểu và gọi API một cách hiệu quả.

Tóm lại: API không ở đâu xa, nó hiện diện ngay trong những app bạn dùng mỗi ngày.

VI. Cách gọi API trong lập trình (Tổng quan cho người mới)

Khi đã hiểu API là gì và thấy nó xuất hiện khắp nơi, chắc chắn bạn sẽ hỏi: “Vậy mình phải làm gì để gọi được một API trong ứng dụng của mình?”

Tin vui là: Gọi API không hề khó. Dù bạn học Android, Web hay Python, chỉ cần hiểu 3 bước cốt lõi, bạn đã có thể sử dụng API để làm app “kéo dữ liệu thật” từ Internet về.

3 bước cơ bản để gọi API

• Gửi request đến đúng địa chỉ (endpoint)
• Chọn đúng phương thức (GET, POST…) và kèm thông tin cần thiết (nếu có)
• Xử lý dữ liệu được trả về từ server (thường là JSON)

Ví dụ đơn giản: Gọi API thời tiết

Bạn muốn lấy nhiệt độ tại Hà Nội từ một API miễn phí (ví dụ: weatherapi.com).

Bước 1: Xác định URL API

https://api.weatherapi.com/v1/current.json?key=your_api_key&q=Hanoi

Bước 2: Gửi request

Tùy ngôn ngữ, bạn dùng thư viện phù hợp để gọi URL này.

Bước 3: Nhận response → xử lý

Server trả về:

{
"location": { "name": "Hanoi" },
"current": {
"temp_c": 30.0,
"condition": { "text": "Sunny" }
}
}

→ Bạn lấy temp_c để hiển thị: “Hà Nội – 30°C – Trời nắng”

Cách gọi API trong một số ngôn ngữ phổ biến

JavaScript (Web) – dùng fetch hoặc axios

fetch("https://api.weatherapi.com/v1/current.json?key=abc123&q=Hanoi")
.then(res => res.json())
.then(data => {
console.log(data.current.temp_c); // In nhiệt độ
});

Python – dùng requests

import requests
url = "https://api.weatherapi.com/v1/current.json?key=abc123&q=Hanoi"
response = requests.get(url)
data = response.json()
print(data["current"]["temp_c"])

Kotlin (Android) – dùng Retrofit hoặc OkHttp

(giản lược cho dễ hiểu)

interface WeatherAPI {
@GET("current.json")
fun getWeather(@Query("key") key: String, @Query("q") city: String): Call<WeatherResponse>
}

→ Khi gọi xong, bạn nhận lại dữ liệu JSON → chuyển sang data class và hiển thị.

Công cụ hữu ích để test API trước khi code

• Postman: Công cụ chuyên dùng để test API, dễ dùng, trực quan
• Insomnia: Tương tự Postman, gọn nhẹ hơn
• curl (trên terminal): Dành cho dân kỹ thuật dùng command line

Bạn nên test API bằng Postman trước để:

• Kiểm tra endpoint đúng chưa
• Xem trước dữ liệu trả về
• Biết cần truyền gì (key, header, body…)

Một số lưu ý khi gọi API thực tế

Tạm kết phần này: Bạn không cần tự tạo mọi thứ từ đầu. Chỉ cần biết cách gọi API:

• App của bạn có thể biết thời tiết, gọi xe, tìm nhà hàng, đăng nhập bằng Google
• Bạn có thể xây dựng MVP nhanh chóng, học thực tế, và tạo ra sản phẩm giá trị

Tạm kết

Nếu lập trình là cách chúng ta dạy máy móc làm việc, thì API chính là cách các máy móc nói chuyện với nhau âm thầm, chính xác và hiệu quả.

Bạn có thể không nhìn thấy API. Nhưng mỗi lần bạn đăng nhập bằng Google, đặt xe công nghệ, xem thời tiết hôm nay, nhận thông báo khi có người nhắn tin……là mỗi lần API đang làm việc phía sau, như một cây cầu vô hình nối các hệ thống lại với nhau để tạo ra trải nghiệm liền mạch cho người dùng.

API không phải khái niệm để biết, mà là kỹ năng để dùng. Nếu bạn đang học lập trình Android, web, Flutter, Python, hoặc bất kỳ công nghệ nào, API là thứ bạn bắt buộc phải làm quen, hiểu và sử dụng thành thạo.

Bạn càng biết tận dụng API, bạn càng tiết kiệm được thời gian, App của bạn càng mạnh mẽ, thực tế, và dễ mở rộng, cơ hội nghề nghiệp, làm freelance, làm sản phẩm riêng… cũng càng nhiều hơn.

API không phải điều gì cao siêu. Nó là công cụ cơ bản, mạnh mẽ, và đầy cơ hội. Biết API là bước đầu tiên để bạn xây dựng ứng dụng có giá trị, tích hợp hệ sinh thái công nghệ đang phát triển không ngừng, biến ý tưởng thành sản phẩm kết nối với cả thế giới.