5 thói quen khiến bạn học tiếng Anh mãi không giỏi

Bạn đã từng dành hàng giờ học từ vựng, nghiền ngẫm ngữ pháp, xem cả tá video luyện nói… nhưng kết quả vẫn chỉ dừng lại ở mức hiểu mà không nói được?

Nếu bạn đang rơi vào trạng thái học hoài không giỏi, rất có thể không phải do bạn lười, mà là vì bạn đang duy trì những thói quen học tiếng Anh sai cách mà bản thân không nhận ra.

Đừng để nỗ lực của bạn trở nên lãng phí chỉ vì những thói quen tưởng như vô hại.

Trong bài viết này, TrangEdu sẽ giúp bạn nhận diện 5 thói quen học sai phổ biến mà học sinh Việt Nam thường mắc phải và cách điều chỉnh để học đúng, học hiệu quả, tiến bộ rõ rệt chỉ sau một thời gian ngắn.

I. Học từ vựng rời rạc, không theo ngữ cảnh

Một trong những sai lầm kinh điển khiến nhiều bạn học tiếng Anh hoài mà không giỏi chính là… ghi chép từ vựng một cách cô đơn.

Nghĩa là sao?

Là khi bạn học một từ mới như “develop“, bạn ghi: develop = phát triển, rồi để đó. Không câu ví dụ, không ngữ cảnh, không biết khi nào dùng, kết quả là học xong quên sạch.

Hậu quả khi học từ vựng rời rạc

• Không hiểu cách dùng từ trong câu, trong văn cảnh cụ thể.
• Lúng túng khi nói hoặc viết vì không biết từ nào phù hợp.
• Dễ nhầm lẫn giữa các từ có nghĩa gần giống nhau.
• Học nhiều nhưng nhớ ít, dễ chán nản và bỏ cuộc.

Xem thêm: Cách học từ vựng tiếng Anh hiệu quả và lâu quên cho người mới bắt đầu

Cách sửa: Học từ vựng theo cụm – theo ngữ cảnh

Đừng học từ kiểu chụp một cái là nhớ ngay, hãy học theo cách mà não bộ chúng ta ghi nhớ lâu nhất: có câu chuyện, có tình huống, có liên kết.

• Ghi từ mới kèm câu ví dụ ngắn: Ví dụ thay vì chỉ viết “develop = phát triển”, hãy viết: “We need to develop new skills to succeed.”
• Học theo cụm từ (collocations): Học develop a habit, develop a strategy, develop quickly giúp bạn dùng từ linh hoạt và đúng ngữ pháp hơn.
• Tự tạo ngữ cảnh gần gũi: Hãy đặt từ mới vào câu chuyện của chính mình. Nếu học từ “schedule”, hãy viết: “I checked my schedule before planning the trip.”

Gợi ý luyện tập thực tế:

• Khi học từ mới, hỏi bản thân: Từ này thường đi với từ nào?, Xuất hiện trong tình huống nào?
• Dùng app từ điển có ví dụ và collocation như Cambridge Dictionary, Oxford, hoặc Longman.
• Sau khi học 5 từ, viết đoạn hội thoại ngắn có chứa đủ 5 từ, càng thực tế, càng nhớ lâu.

Tóm lại: Nếu bạn đang học tiếng Anh theo kiểu “đếm từ”, hãy đổi ngay sang cách học đặt từ vào đời sống. Vì chỉ khi bạn hiểu từ ở đâu, dùng thế nào và dùng thường xuyên, từ vựng mới thực sự là của bạn.

II. Quá chú trọng ngữ pháp, bỏ qua kỹ năng giao tiếp

Nếu bạn thuộc hội đam mê chia thì nhưng lại lúng túng khi nói “My name is…”, thì đây chính xác là lỗi học sai đang kìm chân bạn.

Rất nhiều học sinh Việt Nam giỏi lý thuyết ngữ pháp, làm bài trắc nghiệm ngon lành, nhưng lại giao tiếp kém tự nhiên vì không luyện phản xạ nói từ đầu.

Vấn đề: Biết luật nhưng không biết dùng

• Học thuộc cả tá cấu trúc mà không nói nổi một câu đơn giản.
• Nói tiếng Anh như đang dịch văn bản trong đầu.
• Lúng túng, thiếu tự tin khi phải phản xạ trong tình huống thật.

Kết quả? Biết ngữ pháp nhưng không nói được, đó không phải là giỏi tiếng Anh, mà chỉ là biết tiếng Anh.

Cách sửa: Học ngữ pháp trong ngữ cảnh + kết hợp thực hành nói

Ngữ pháp không sai, nhưng cần đặt đúng chỗ, đừng để nó chiếm sóng toàn bộ thời gian học của bạn.

• Thực hành ngữ pháp qua giao tiếp: Học thì hiện tại đơn? Hãy viết 3 câu nói về thói quen của bạn (I go to school at 7 a.m. I usually eat rice for breakfast…)
• Dùng kỹ thuật Shadowing để luyện cấu trúc + phản xạ: Học qua phim, podcast có phụ đề. Lặp lại nguyên câu để nắm cấu trúc và nói theo ngữ điệu thật.
• Tập nói mỗi ngày, không cần hoàn hảo: Đừng chờ khi nắm vững hết ngữ pháp rồi mới dám nói, bạn sẽ không bao giờ bắt đầu. Hãy nói sai, rồi sửa, rồi tiến bộ.

Mẹo áp dụng cân bằng:

• Dành 70% thời gian luyện nghe – nói – đọc hiểu, chỉ 30% cho ngữ pháp lý thuyết.
• Luyện viết câu ngắn mỗi khi học xong cấu trúc, sau đó nói lại bằng miệng thay vì chỉ viết rồi quên.
• Sử dụng app như Grammarly, Write & Improve để vừa học ngữ pháp, vừa thực hành dùng câu trong ngữ cảnh.

Tóm lại: Học ngữ pháp là cần thiết nhưng nó không phải là điểm đến cuối cùng, mà chỉ là công cụ giúp bạn nói đúng và tự nhiên hơn. Đừng học ngữ pháp để chơi trắc nghiệm, hãy học để sử dụng và phản xạ. Có như vậy, bạn mới thực sự sống trong tiếng Anh chứ không chỉ học để thi.

III. Sợ sai, ngại nói tiếng Anh

Đây có lẽ là căn bệnh nan y phổ biến nhất của người học tiếng Anh ở Việt Nam: biết nói, nhưng không dám mở miệng. Điều khiến bạn kém tiến bộ đôi khi không phải là thiếu từ vựng, mà chính là nỗi sợ bị chê cười khi nói sai.

Tác hại của việc sợ sai khi học tiếng Anh

• Không dám thực hành → Không thể tạo phản xạ nói → Không tiến bộ.
• Tự ti khi giao tiếp → Ngại tham gia lớp học, hoạt động nhóm.
• Học xong để đó, đến khi cần nói lại lắp bắp vì chưa từng luyện nói thật.

Sự thật là: không ai giỏi lên chỉ nhờ học lý thuyết, và cũng chẳng ai nói giỏi khi chưa từng nói sai.

Cách sửa: Thoát khỏi vùng an toàn và chấp nhận sai như một phần của hành trình

Muốn nói tiếng Anh tốt, bạn cần rèn cho mình một tinh thần dám nói – dám sai – dám sửa. Đừng ngại những lỗi nhỏ, hãy biến chúng thành bàn đạp để bạn tiến lên.

• Thay đổi tư duy: Sai không đáng xấu hổ. Xấu hổ là khi bạn học 3 năm mà vẫn im lặng vì ngại nói.
• Tập luyện một mình trước gương để giảm áp lực ban đầu.
• Ghi âm – nghe lại – tự điều chỉnh: Việc nghe lại giọng mình là cách tuyệt vời để phát hiện lỗi và làm quen với chính giọng tiếng Anh của bạn.

Mẹo áp dụng giúp bạn nói nhiều hơn:

• Thử 3 câu tiếng Anh mỗi ngày: Mỗi ngày nói ra ít nhất 3 câu về bản thân, cảm xúc, kế hoạch. Không cần dài, chỉ cần đều.
• Tham gia nhóm học online, câu lạc bộ tiếng Anh, hoặc đơn giản là tự nói với AI (Google Assistant, ChatGPT…) bằng tiếng Anh.
• Đừng sửa mỗi câu nói, cứ nói trôi chảy trước, sau đó nghe lại để rút kinh nghiệm.

Bạn có thể tham khảo thêm phương pháp luyện phản xạ với Shadowing tại bài viết: Kỹ thuật Shadowing giúp bạn luyện nói tiếng Anh như người bản xứ

Sợ sai là điều rất con người, nhưng để giỏi tiếng Anh, bạn phải dũng cảm hơn chính nỗi sợ của mình. Mỗi lần bạn dám nói là một bước tiến. Mỗi lỗi bạn sửa được là một điểm cộng cho sự tự tin. Và hãy nhớ: người giỏi không phải người không sai, mà là người sửa sai nhanh hơn bạn cùng lớp.

IV. Học không đều các kỹ năng

Một sai lầm âm thầm nhưng dai dẳng của nhiều bạn học tiếng Anh đó là chỉ tập trung vào một kỹ năng mình thích hoặc sợ nhất. Người thì cắm cúi luyện ngữ pháp, người chỉ chăm học từ vựng, có bạn thì chỉ xem video nghe nói mà không hề luyện viết hay đọc.

Và kết quả? Thiếu cân bằng nghiêm trọng giữa các kỹ năng.

Vấn đề của việc học lệch kỹ năng

• Biết nghe nhưng không viết được → Gặp khó trong thi cử.
• Đọc hiểu tốt nhưng không thể diễn đạt lại → Giao tiếp yếu.
• Viết tốt nhưng phát âm kém → Người nghe không hiểu.

Một ngôn ngữ không phải là một môn học, mà là một hệ thống kỹ năng giao tiếp. Khi một mắt xích yếu, cả hệ thống cũng chao đảo theo.

Xem thêm: Lộ trình học tiếng Anh toàn diện cho người mất gốc

Cách sửa: Phân bổ thời gian hợp lý – phát triển đều 4 kỹ năng

Bạn không cần học 4 kỹ năng cùng lúc mỗi ngày, nhưng cần có lộ trình xoay vòng để không bỏ sót kỹ năng nào trong quá trình luyện tập.

• Nghe – Nói – Đọc – Viết cần được luyện ít nhất 2–3 lần/tuần/mỗi kỹ năng.
• Mỗi bài học nên tích hợp từ vựng + ngữ pháp + kỹ năng (ví dụ: đọc đoạn văn, gạch từ mới, sau đó viết lại tóm tắt → luyện đọc + từ vựng + viết).
• Sử dụng tài liệu có tích hợp kỹ năng như: podcast có transcript, video có phụ đề, sách bài tập 4 kỹ năng.

Học tiếng Anh giống như chơi nhạc cụ, nếu bạn chỉ đánh đàn bằng tay phải mà bỏ tay trái, bản nhạc sẽ chẳng bao giờ trọn vẹn. Vì vậy, hãy sắp xếp thời gian hợp lý để rèn đều 4 kỹ năng, khi đó, tiếng Anh mới thực sự trở thành công cụ bạn sử dụng chứ không chỉ là lý thuyết trong vở.

V. Thiếu mục tiêu và kế hoạch học tập rõ ràng

Bạn có từng bắt đầu một khóa học tiếng Anh với quyết tâm năm nay phải giỏi tiếng Anh, rồi… bỏ dở giữa chừng?

Không phải vì bạn lười, mà vì mục tiêu của bạn quá mơ hồ. Không có lộ trình rõ ràng, việc học rất dễ rơi vào tình trạng mất phương hướng, học hoài không thấy đích đến.

Vấn đề: Học kiểu tùy hứng dẫn đến mất động lực

• Hôm thì học từ vựng, hôm thì luyện nghe, hôm chẳng làm gì cả.
• Không đo được tiến bộ → Cảm thấy không hiệu quả → Bỏ cuộc.
• Gặp chút khó khăn (bài khó, nghe không hiểu) là thấy nản, vì không có điểm tựa tinh thần từ mục tiêu cụ thể.

Cách sửa: Đặt mục tiêu rõ – Lập kế hoạch thông minh

Nguyên tắc vàng: Mục tiêu càng cụ thể – kế hoạch càng rõ ràng – khả năng thành công càng cao.

Bắt đầu bằng mục tiêu SMART:

• Specific: Học 30 từ vựng chủ đề du lịch.
• Measurable: Có thể kiểm tra bằng flashcard.
• Achievable: Trong 5 ngày.
• Realistic: Mỗi ngày 6 từ, vừa sức.
• Time-bound: Hoàn thành trước ngày đi thực tập.

Lập kế hoạch học tập theo tuần/tháng:

Thay vì mỗi ngày học tiếng Anh 1 tiếng, hãy ghi:

• Thứ 2: 20 phút luyện nghe + 10 từ mới,
• Thứ 3: 15 phút viết câu + 10 phút luyện nói,
• …

Đánh giá – điều chỉnh mỗi tuần:

Cuối tuần dành 10 phút để xem mình đã học được gì, còn thiếu gì, cần điều chỉnh gì.

Học tiếng Anh không phải cuộc đua ngắn mà là hành trình đường dài. Nếu bạn thiếu mục tiêu, bạn sẽ lạc. Nếu không có bản đồ (kế hoạch), bạn sẽ quay vòng. Hãy tự thiết kế một hành trình vừa sức, rõ ràng, có động lực, và bạn sẽ thấy mình không chỉ học tiếng Anh… mà đang làm chủ tiếng Anh từng bước một.

Kết luận

Không phải vì bạn kém thông minh, cũng không phải vì bạn thiếu thời gian. Lý do khiến nhiều người học mãi không giỏi tiếng Anh đơn giản chỉ là vì họ đang duy trì những thói quen học sai cách, mà không hề hay biết.

Trong bài viết này, bạn đã cùng TrangEdu khám phá 5 thói quen học tiếng Anh sai lầm phổ biến:

• Học từ vựng rời rạc, không theo ngữ cảnh
• Quá chú trọng ngữ pháp, bỏ qua kỹ năng giao tiếp
• Sợ sai, ngại nói tiếng Anh
• Học lệch kỹ năng, không phát triển toàn diện
• Thiếu mục tiêu và kế hoạch học tập rõ ràng

Chúng đều là những thói quen rất học sinh, rất quen thuộc, nhưng nếu không thay đổi, chúng sẽ mãi khiến bạn giậm chân tại chỗ, dù bạn có học bao nhiêu năm đi nữa.

Hãy bắt đầu từ hôm nay.

Thay vì cố gắng học chăm hơn, hãy học đúng hơn. Thay vì ghi thêm 100 từ vựng, hãy dùng được 10 từ bạn đã học vào trong câu chuyện của mình. Thay vì sợ nói sai, hãy nói rồi sửa. Vì học giỏi không đến từ trí nhớ tốt, mà từ những hành động nhỏ đúng đắn được lặp lại mỗi ngày.

TrangEdu luôn đồng hành cùng bạn trên hành trình học tập hiệu quả, bắt đầu từ việc sửa thói quen, định hướng lại cách học và từng bước trở thành người sử dụng tiếng Anh thực thụ.